Przy uwzględnieniu określonej specyfiki zamówienia wizja lokalna może być znaczącym ułatwieniem dla wykonawców sporządzających ofertę. Jednak nie może ona być postrzegana jako substytut opisu przedmiotu zamówienia.

Przeprowadzenie zebrania wykonawców lub wizji lokalnej stanowi uprawnienie zamawiającego przed złożeniem oferty. Te dwie instytucje określone w pzp wydają się podobne, lecz podobieństwa te mogą się jednak okazać pozorne: w przypadku wizji lokalnej zamawiający, nie mając szczegółowych uregulowań prawnych, może wypaczyć jej cel, wprowadzając do treści siwz czy ogłoszenia o zamówieniu zapisy powodujące negatywne konsekwencje dla wykonawców. Zagrożenia tego nie ma już w przypadku zebrania wykonawców, jednak rozpatrywanie tych dwóch instytucji łącznie wydaje się właściwym polem do konstruktywnego wnioskowania.

Nowelizacja przepisów o wizji lokalnej

Do chwili wejścia w życie nowelizacji z dnia 22 czerwca 2016 r. pzp zamawiający nie mógł wymagać przeprowadzenia wizji lokalnej przez wykonawców zainteresowanych złożeniem oferty w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, mógł jedynie dopuścić taką możliwość. Bezwzględny wymóg odbycia wizji lokalnej był niejednokrotnie kwestionowany przez instytucje zarządzające w projektach dofinansowanych ze środków UE i skutkował korektami finansowymi. Zamawiający często wymuszali bowiem na wykonawcach konieczność złożenia oświadczenia na druku formularza ofertowego o odbyciu wizji lokalnej pod rygorem odrzucenia oferty. Dopiero kontrole udzielania zamówień publicznych przez beneficjentów środków unijnych wskazały na niewłaściwość takiego zachowania, istotnie hamując szerzenie tego typu niedozwolonych praktyk.

Sytuacja diametralnie zmieniła się po wejściu w życie nowelizacji z czerwca 2016 r. W art. 9a ust. 2 pzp ustawodawca dopuścił sytuację, w której zamawiający wymaga odbycia wizji lokalnej przed złożeniem oferty. Jedynym obostrzeniem pozwalającym na wprowadzenie tego wymagania jest ustalenie dłuższego terminu składania ofert niż minimalny określony w pzp. Ustawodawca nie doprecyzował jednak tego terminu, pozostawiając decyzję w tym zakresie zamawiającemu.

Odrzucenie oferty za nieodbycie wizji?

Brzmienie art. 9a ust. 2 pzp pozwala na wymaganie przeprowadzenia wizji lokalnej. Jednak pojawia się wątpliwość, w jaki sposób postąpić z ofertą złożoną przez wykonawcę, który nie odbył wizji. Rozważenie sposobu postępowania zamawiającego będzie uzależnione od specyfiki zamówienia oraz celu, jakiemu miała służyć wizja lokalna. Niemniej jednak, zdaniem autorów, sankcja za nieodbycie wizji sprowadzająca się do odrzucenia oferty byłaby zbyt daleko idąca. Należy bowiem zauważyć, że każdorazowo odrzucenie oferty powinno zostać poparte uzasadnieniem faktycznym i prawnym. Przesłanki odrzucenia oferty określone w art. 89 ust. 1 pzp nie odnoszą się bezpośrednio do wizji lokalnej. Stąd też na gruncie określonych w pzp przesłanek należałoby wskazać te, które w sposób pośredni wiązałyby się z zaniechaniem przeprowadzenia wizji lokalnej, czyli np. niezgodność oferty z pzp (art. 89 ust. 1 pkt 1 pzp) lub też niezgodność oferty z treścią siwz (art. 89 ust. 1 pkt 2 pzp). Jeśli zaś chodzi o uzasadnienie faktyczne, to należy zwrócić uwagę, że w przypadku pewnej specyfiki zamówień (np. roboty budowlane rozliczane systemem ryczałtowym) brak rozpoznania przedmiotu zamówienia w ramach wizji lokalnej nie może – zdaniem autorów – przesądzać o dyskwalifikacji oferty, gdyż ryzyko z tym związane (np. ewentualnego niedoszacowania) w pełni obciąża wykonawcę.

[...]

Michał Zastrzeżyński
naczelnik Wydziału Zamówień Publicznych w Urzędzie Miejskim w Sosnowcu

Jarosław Rokicki
adiunkt na Wydziale Administracji i Prawa WSH w Sosnowcu; kierownik Biura Koordynacji Zamówień Publicznych i Opinii Prawnych w Urzędzie Miejskim w Dąbrowie Górniczej