Trybunał Konstytucyjny uznał art. 34 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych za niezgodny z Konstytucją. Umożliwił w ten sposób szeroką kontrolę orzeczeń KIO przez sądy powszechne.

Wyrokiem z 15 kwietnia 2014 r. w sprawie SK 12/13 Trybunał Konstytucyjny (dalej: Trybunał) przesądził, że art. 34 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (dalej: ukssc) jest niezgodny z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej. Co to oznacza w praktyce? Uchylenie tego przepisu powoduje, że wniesienie do sądu okręgowego skargi na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej (dalej: KIO) po otwarciu ofert nie będzie się wiązało z koniecznością uiszczenia horrendalnej opłaty stosunkowej w wysokości 5% wartości przedmiotu zamówienia (nie więcej niż 5 000 000 zł). Wydając wskazany wyrok, Trybunał położył kres iluzorycznej gwarancji prawa stron do zaskarżania orzeczeń w systemie zamówień publicznych w Polsce.

Stan faktyczny

Konsorcjum wykonawców (dalej: skarżący) wniosło odwołanie do KIO na podstawie art. 180 ust. 1 ustawy – Prawo zamówień publicznych (dalej: pzp). KIO odrzuciła odwołanie, lecz skarżący nie zgodził się z takim postanowieniem KIO i wniósł skargę do sądu okręgowego, wraz z wnioskiem o zwolnienie z kosztów sądowych w zakresie opłaty od skargi. Sąd oddalił ten wniosek i jednocześnie – z uwagi na to, że wartość przedmiotu zamówienia w postępowaniu wynosiła 182 335 517,59 zł – wezwał skarżącego do uiszczenia opłaty sądowej od skargi w wysokości 5 000 000 zł w ciągu tygodnia od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem odrzucenia skargi. Skarżący nie wniósł opłaty w tej wysokości, skutkiem czego skarga została odrzucona. Następnie sąd odrzucił także wniesione przez skarżącego zażalenie na postanowienie o oddaleniu wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych w zakresie opłaty sądowej od skargi. Wyczerpanie przez skarżącego wszystkich możliwych środków sądowej ochrony, przysługujących mu wolności lub praw otworzyło mu drogę do wniesienia skargi konstytucyjnej.

Skarga konstytucyjna w sprawie SK 12/13 została wniesiona 5 stycznia 2011 r. Jako przedmiot kontroli wskazano art. 34 ust. 2 ukssc, który de facto uniemożliwił skarżącemu skuteczne zaskarżenie orzeczenia KIO do sądu okręgowego. Jako wzorce kontroli przywołano art. 2 w zw. z art. 31 ust. 3, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji RP. Łącznie z nieobjętym zakresem zaskarżenia z ust. 1 kwestionowany przepis stanowi, że:

1. Od skargi na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej przy Prezesie Urzędu Zamówień Publicznych pobiera się opłatę stałą w wysokości pięciokrotności wpisu wniesionego od odwołania w sprawie, której dotyczy skarga, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Jeżeli skarga, o której mowa w ust. 1, dotyczy czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego podjętych po otwarciu ofert, pobiera się opłatę stosunkową w wysokości 5% wartości przedmiotu zamówienia w postępowaniu, którego skarga dotyczy, jednak nie więcej niż 5 000  000 złotych.