W celu wspólnego wykonywania zadań publicznych gminy mogą tworzyć związki międzygminne. W ten sposób związek międzygminny staje się inwestorem, czyli zamawiającym w zamówieniach publicznych.

Związki międzygminne umożliwiają współdziałanie jednostek samorządu terytorialnego w celu wykonywania zadań publicznych przekraczających możliwości finansowe bądź organizacyjne pojedynczej gminy. Jest to korzystne rozwiązanie szczególnie dla niewielkich jednostek, które organizacyjnie nie mają możliwości efektywnego realizowania swoich zadań i poprzez stworzenie związku z innymi jednostkami otrzymują wsparcie zapewniające celową i racjonalną gospodarkę. Takie działania można obecnie zaobserwować w obszarze gospodarki odpadami, która to z uwagi na swoją specyfikę praktycznie nie może być dobrze realizowana tylko w zakresie terytorialnym jednej gminy.

Zasady tworzenia, zadania, prawa i obowiązki związku

Utworzone związki międzygminne posiadają osobowość prawną i wykonują swoje statutowe zadania w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, co dotyczy również zamówień publicznych. Zasady ich tworzenia i funkcjonowania określa ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (dalej: usg). Zasadniczo utworzenie związku następuje na skutek dobrowolnej inicjatywy zainteresowanych gmin. Wyjątek od tej zasady wprowadza art. 64 ust. 4 usg, który przewiduje, że obowiązek utworzenia związku może zostać nałożony na gminy w drodze ustawy, która określa ponadto jego zadania oraz tryb zatwierdzenia statutu. Tworząc związek międzygminny, zainteresowane gminy określają, jakie zadania należące do zakresu ich działania będą wykonywane wspólnie. W celu realizacji wyznaczonych zadań zainteresowane gminy tworzą poprzez związek międzygminny osobny, samodzielny byt prawny i na niego przenoszą wykonywanie zadań będących zadaniami własnymi gminy. W wyniku utworzenia takiego związku zarówno prawa, jak i obowiązki gmin w nim uczestniczących dotyczące wykonywania zadań przekazanych związkowi przechodzą na utworzony związek.