Aby móc jednoznacznie stwierdzić, czy mamy do czynienia z rażąco niską ceną, zamawiający powinien przeprowadzić postępowanie wyjaśniające.

W prawodawstwie związanym z obrotem gospodarczym od dawna funkcjonowały mechanizmy zwalczania zjawisk zaniżania cen w sposób, który mógłby mieć szkodliwe skutki dla szeroko rozumianego rynku. Przed wejściem w życie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 roku – Prawo zamówień publicznych w polskim prawie występowało pojęcie czynu nieuczciwej konkurencji, polegającego na oferowaniu do sprzedaży oraz sprzedaży towarów i usług w cenach poniżej kosztów ich wytworzenia albo ich odsprzedaży poniżej kosztów zakupu. Zjawisko to, zwane potocznie dumpingiem, jest do dzisiaj często spotykane w obrocie gospodarczym. Definicje czynów nieuczciwej konkurencji, sposobów zapobiegania im oraz zwalczania tego zjawiska opisane zostały w ustawie z dnia 16 kwietnia 1993 roku – o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (DzU z 1993 r. nr 47, poz. 211). Zgodnie z art. 3 ust. 2 wspomnianej ustawy czynem nieuczciwej konkurencji jest m.in. utrudnianie dostępu do rynku.

Tylko odrzucenie

Ustawa o zamówieniach publicznych z dnia 10 czerwca 1994 r. nakazywała odrzucenie oferty, której złożenie stanowiłoby czyn nieuczciwej konkurencji. Na tym tle dochodziło często do odrzuceń ofert. W mojej praktyce również miałem do czynienia z podobnymi zjawiskami. W postępowaniu na remont budynku kilka spośród złożonych ofert zawierało ceny, które po dokonaniu przez zamawiającego kalkulacji łącznej wskazywały, że mogą stanowić czyn nieuczciwej konkurencji. Po dokonaniu niezbędnych obliczeń oferty zostały odrzucone. Aby udowodnić, że wykonawca składając ofertę popełnił czyn nieuczciwej konkurencji polegający na zaoferowaniu do sprzedaży towarów lub usług (robót budowlanych) poniżej realnych kosztów, zamawiający musiał być w posiadaniu wskaźników cenotwórczych. Na ich podstawie można było stwierdzić, czy zdarzenie takie nastąpiło, czy też nie. Czynność taka zawsze miała charakter jednostronny. Zamawiający musiał wiedzieć, czym kieruje się wykonawca kalkulując cenę i zastosować do sprawdzenia ten sam algorytm obliczeń. Oczywiście, w takim wypadku należy wziąć pod uwagę rynkowe ceny towarów, jak również dla usług oraz robót budowlanych co najmniej minimalne wskaźniki wynagrodzeń.